tác giả: trần nam tiến
chủ nghĩa dân tộc ề cập ến một hệ tư tưởng, một tình cảm, một hình thức văn hóa, hoặc một phong trào tập trung vào hay dâcốn. chủ nghĩa dân tộc đã trở thành một trong những động lực chính trị và xã hội quan trọng nhất trong lịch sử. Ở một góc ộ khác, chủ nghĩa dân tộc là xu hướng tư tưởng tuyệt ối hóa giá trị dân tộc mình, ặt dân tộc mình ở vị trí nhất trong t to hệ hệ ỗng ỗng ương ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng ỗng. tự phụ, coi dân tộc mình cao hơn tất cả và gây thiệt hại cho dân tộc khác. Nó đã giữ vai trò ảnh hưởng chính there are nguyên nhân của chiến tranh, cụ thể nhất là cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918) và chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945). tất cả đều liên quan đến những tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cực đoan.
nhà dân tộc học người mỹ louis snyder chằng chủ nGhĩa dân tộc là trào lưu chính trịt bắt nguồn từ cach mạng tư sản phap vào nửa sau thế kỷ 18. độc lập ở 13 bang thuộc địa bắc mỹ, các “quốc gia dân tộc” (nation-state) lần lượt ra đời ở khu vực này. thần quyền của giáo hội và vương quyền phong kiến được thay thế bằng “chủ quyền nhân dân” (theo khuôn khổ của pháp quyền tƺn). từ đó, sản sinh tư tưởng tôn sùng dân tộc mình và quốc gia dân tộc mình. vì vậy, nhà dân tộc học george gooch đã nói rằng “chủ nghĩa dân tộc là with đẻ của Đại cách mạng pháp”. chủ nghĩa dân tộc tư sản còn đi đến chỗ bành trướng và xâm lược khắp nơi trên thế giới. Giai cấp tư sản nắm quyền thống trị ở tây â lúc ấy cho rằng họ có quyền mởNg quyền thống trị của mình ểc ca ká ối mặt với cuộc xâm lược , châu phi và mỹ latinh đc dũng ấu tranh chống xâm lược ộc. phong trào giải phóng dân tộc vì vậy đã phat triển mạnh mẽ trong thế kỷ 20, điển hình là hai cuộc chiến ấu của nhân dân việt nam chống thực dân phap và ế ế ế ế ế ế ế
về nguồn gốc khái niệm “dân tộc”, theo các nhà nghiên cứu trung quốc, trong tiếng hán cổ không có từ “dân tộc”. từ này thực tế được du nhập từ nhật bản. năm 1899, lương khải siêu là người trung quốc đầu tiên đã sử dụng từ “dân tộc” trong bài viết của mình. năm 1905, tôn trung sơn bắt đầu nói về “dân tộc”. từ đó, người trung quốc mới dần dần làm quen với khái niệm này. theo các tác giả cuốn tân thư, từ “dân tộc” có thể được các nhà Đông du việt nam như phan bội châu, phan chu trinh du nhập từ trung quốc vtao
Tuy Co NHữNG điểm Chú Trọng Khac Nhau, Song Phần Lớn Các Nhà Nghiên Cứu Thumo Khuynh Hướng dân chủ tư sản ều ch chong chủ NGhĩa dân tộc bắt ngur thời khai sáng sáng withouth m.
trong khi đó, những người Theo chủ nghĩa xã hội khoa học cho rằng chủ nGhĩa dân tộc là hệ tưng tư sản ược thể hiện Trong quan hệ dân tộc, là xu hướ chynh ề dân tộc. SAU KHI GIAI CấP Tư SảN THựC THI CHủ NGHĩA THựC DâN Và xâm LượC Các dân tộc khác, chủ nGhĩa dân tộc biểu hiện dưới hai hình thức: chủ nghĩa dân tộc nước nước nước nước chủ nghĩa dân tộc địa phương. chủ nghĩa dân tộc của các dân tộc bị áp bức, đấu tranh chống thực dân, giành và bảo vệ độc lập dân tộc mang ý vch nghĩn. nhưng đáng chú ý, người ta không gọi đó là chủ nghĩa dân tộc, mà gọi là tinh thần dân tộc, ý thức dân tộc. Đó cũng chính là chủ nghĩa yêu nước. chủ nghĩa yêu nước là ặc trưng cơ bản của cuộc ấu tranh của các dân tộc bị áp bức chống thực dân ếế quốc, giànhửp dc lận.
sau chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945), việc nghiên cứu chủ nghĩa dân tộc nhìn chung bị lu mờ, ặc biệt là ở châu phựt âu do liên quan. Ở các nước đông âu, các quốc gia mới thenh lập ều chịu ảnh hưởng bởi liên xô n phần lớn ều đi tteo khái niệm chủ nghĩốcợ vợn. Ở tây âu, dưới sự chi phối của mỹ, các thể chế ược lập ra theo hướng tiến tới một cộng ồng châu âu ược coi là một siêu qu (superation). Vìy, Mặc Dù Các Phong Trào Dân Tộc Chống Thực Dân đang Có Bước PHÁT TRIểN MạNH HơN BAO GIờ HếT ở CHOU à àc àc kc n àc kc kc n y cy cy cyc cho. rằng chủ nghĩa dân tộc đang trong qua trình bị thay thế về mặt lịch sử ở châu Âu văn minh.
từ cuối thập niên 1970, chủ nghĩa dân tộc lại trỗi dậy trên phạm vi toàn cầu. do đa số các quốc gia là đa sắc tộc hoặc co -nhó nhó tự nhận vị thếc gia, trong nhiều trường hợp, sự Theo đu quyền tự chủ mang tanh dân tộc chủc chủc ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ ộ. trong đó có chiến tranh (cả nội chiến và ngoại chiến). Ở nhiều nơi, chủ nghĩa dân tộc đã biến tướng thành chủ nghĩa ly khai , gây ra hàng loạt cuộc xung ột sắc tộc, và trong ntrữ c. và người Tutsi ở Rwanda; người tamilở sri lanka; người Sikh ở Ấn Độ; người Kurdish ở iraq; iran và thổ nhĩ kỳ; người moro ở philippines, hay giữa người serbia và người bosnia ở nam tư cũ.
Đặc biệt, xung đột sắc tộc trở thành căn bệnh trầm trọng ở nhiều nước châu phi. liên bang nga hiện nay cũng đang đối mặt với hàng loạt vấn đề mâu thuẫn và xung đột dân tộc, mà điển hình là vấn đề chesnia. chủ nghĩa dân tộc ly khai chesnia đã được thúc đẩy dưới hình thức chủ nghĩa khủng bố. chủ nghĩa dân tộc ly khai cũng đang dâng cao ở các nước phương tây, điển hình như vấn ềề bắc ireland ở liên hiệp vương quốn basha tây anh anh.
từ sau chiến tranh lạnh ến nay, hiện tượng chủ nghĩa dân tộc nổi lên gắn liền với xu hướng pHục hồi của tôn giáo, tưng bài ngoại, trào cac thế lực phản ộ Bên cạnh đó, Các Thế Lực Chủ NGHĩA Ly Khai Dân TộC Cũng Ngày Càng Lớn MạNH ở MứC ộ ộ KHAC NHAU, Hình Thành N U Các Th ặ GY T ặ GY CT ế GH ặ GH ặ G khủng bố thông qua bạo lực nhằm mở rộng chủ nghĩa ly khai, thực hiện quyền dân tộctự quyết, thành lập ậlc nước. tất cả các nhân tố đó kết hợp với nhau đang tạo nên một cục diện phức tạp và không ổn ịnh không chỉ trong nội bộ nhiều nước mà còn đe dọa nghi ng ng n
nguồn: Đào minh hồng – lê hồng hiệp (chủ biên), sổ tay thuật ngữ quan hệ quốc tế, (tphcm: khoa qhqt – Đại học khxh&nv 20 tph3cm).
