hành vi nguy hiểm cho xã hội, tội phạm và bộ luật hình sự
hành vi nguy hiểm cho xã hội, tội phạm và bộ luật hình sự.
căn cứ quy định tại Điều 8 bộ luật hình sự, “1. tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý , xâm phạm ộc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ tổc quốc , xâm phạm chế ộ ộ chính trị, chế ộ kinh tế tế quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp phac luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của bộ luật này phải bị xử lý hình sự.
2. những hành vi tuyc dấu hiệu của tội pHạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội pHạm và ược xử
từ định nghĩa trên, chúng ta thấy tội phạm có những đặc điểm sau:
1. hành vi nguy hiểm cho xã hội
hành vi nguy hiểm cho xã hội là hành vi đã gây ra hoặc đe dọa gây ra thiệt hại đáng kể đến các quan hệ xã hội được luật hình s. các quan hệ đó là: độc tập, chủ quyền, thống nhất. toàn vẹn lãnh thổ của tổc, xâm phạm chế ộ ộ chính trị, chế ộ ộ kinh tế, nên văn Hóa, quốc pHòng, a ninh, trật tự, a toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pHạa tổc, x. tính mạng, sức khỏe. danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân. xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghiã. nếu thiệt hại gây ra hoặc đe dọa gây ra không đáng kể thì không phải là hành vi nguy hiểm cho xã hội và không bị coi là hành vi phạm tội. Ví dụ: Trộm cắp chưa ến 2 triệu ồng mà chưa gây hậu quả nghiêm trọng hoặc chưa bị xử lý hành chính về hành vi chiếm đoạt, chưa bịt kết mood tích thì không bị coi là tội phạm.
việc đánh giá hành vi nào là hành vi nguy hiểm cho xã hội phụ thuộc vào tình hình phát triển của xã hội và yêu cầu đấu tranh phòng. NếU trước đy, hành vi trộm cắp dưới 2 triệu ồng dược coi lành vi nguy hi hi hểm cho xã hội và người thực hiện hành vi nàyc có thể bị truy cứu trach nhiệm hình sự n. vi này không bị coi là hành vi nguy hiểm cho xã hội nữa. ngược lại có hành vi trước đây chưa ược coi lành vi nguy hiểm cho xã hội, nhưng nay lại coi là nguy hiểm chu xã hội và ội pht coi là ví dụ: hành vi xâm pHạm quyền ứ chưa được coi là hành vi nguy hiểm cho xã hội, nay hành vi này được coi là hành vi nguy hiểm cho xã hội.
khi đã xác ịnh một hành vi nguy hiểm cho xã hội cũng tức là đã coi hành vi đó là hành vi phạm tội tội tội tội nhi nhn người thựn hành vi đó cócco vào các yếu tố tố tuổi chịu trách nhiệm hình sự, lỗi và các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự.
2. hành vi nguy hiểm cho xã hội phải được quy định trong bộ luật hình sự
vệc nhà làm luật quy ịnh chỉ những hành vi nguy hi hểm cho xã hội ược quy ịnh trong bộ luật hình sự mới là tội pHạm là nhằm gạt bỏt việc ap dụng nguyg nguyg. chỉ có bộ luật hình sự mới ược quy ịnh tội phạm, ngoài bộ luật hình sự, không có văn bản phÁp.luật nào khác ản ộmhợc qu trước khi bộ luật hình sự năm 1985 trước ban hành, đã có một thời gian dài các tòa án vận dụng ường lối, chynh sinh ể ể ể bức tử, hành vi xúi giục hoặc giúp sức người khác tự sát, hành vi không cứu giúp người khác đang trong tình trạng nguy hiẃm ến mh.
sau khi bột luật hình sự năm 1985 ược ban hành, cũng with nhiều ý kiến cho rằng, việc nhà làm ‘luật quy ịnh những hành vi nguy hi hi hi hi sự sẽ dẫn đến tình trạng hình sự hóa một cách tuyệt đối. Trong Khi đó ở nhiều nước trên thế giới chỉ qy ịnh tội pHạm lành vi nguy hi hi hi hểm choc xã hội ược quy ịnh trong luật hình sự hoc tội pHạm là hành vi trai phap phap lật hìn hìn hình sự. MặT KHÁC, TạI đIềU 2 Bộ Luật Hình Sự NĂm 1985 Chỉ quy ịnh: Cho người nào pHạm một tội đã ược luật hình sự quy ịnh mới pHịu trach đi ‘bộ luật hình sự nĂm 1985 Lại quy ịnh “tội phạm lành vi nguy hiểm choc xã hội ược quy ịnh trong bộ luật hình sự…” Vậy là giữa khái niệm tội phạm và cơm và cơm và cơm thống nhất , dẫn đến việc hiểu và giải thích rất khác nhau giữa khái niệm tội phạm với cơ sở trách nhiệm hình sự.
Trong qua trình soạn thảo bột lột hình sự năm 1999, cũng fo ý kiến ề nghị bột lật hình sự nên quy ịnh: “tội phạm lành vi nguy hi hi hểm el ộ ộ ộ ị ị ộ ị ị ị ị Ý kiến nàyco nhân tố hợp lý, traánh sự sửa ổi, bổ Sung bộ luật hình sự một cach triền miên, nhưng lại không ảm bảo aunt th tt ống nhất, t ậtn âtn âtn âtn âtn âtn âtn này với văn bản khác, nhất là trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền thì con người với đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình, được biết mình được làm gì, không được làm gì, nhất là các quan hệ pháp luật hình sự lại liên quan trực tiếp đến những quyền cơ bản nhất của con người, kể cả quyền sống. vì vậy luật hình sự cần được pháp điển hóa thành bộ luật hoàn chỉnh, nơi duy nhất quy định về tội phạm và hình phạt, bảo đảm tốt nhất cho việc thực hiện chính sách hình sự, bảo đảm quyền công dân, bảo đảm tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. sau hơn mười năm thi hành và qua nhiều lần thảo luận, một lần nữa bộ luật hình sự năm 1999 vẫn khẳng ịnh hành vi nguy hiểm cho xã hội phải ược ịc quy ị nào phạm một tội đã ược bộ luật hình sự quy ịnh mới phải chịu trách nhiệm hình sự”.
3. chủ thể của tội phạm phải là người có năng lực trách nhiệm hình sự
chủ thể của tội pHạm là người thực hi hành hi nguy hiểm cho xã hội, nhưng không phải ai thực hiện hành vi nguy hiểm choc xã hội cũng ều là chủa cộa tội pHĂm nh nh nh nh nhng nhng nhng nhng nhng nhng nhng nhg nhg nhg nhg nhg nhg nhg nhg thăn nhiệm hình sự mới là chủ thể của tội phạm.
bộ luật hình sự không quy ịnh nĂng lực trach nhiệm hình sự là gì, mà chỉ quy ịnh tình trạng không co năm lực trach nhiệm hình sự (đ (đi ệt chủ thể của tội phạm phải là người ở một ộ ộ tuổi nhất ịnh và là người có khả nậng nhận thức và đihề cức và đihề cức và đihề cức và đihề củ
trong một sống hợp chỉt một hoặc một số người mới là chủ thể của tội pHạm, khoa học luật hình sự gọi là chủc ặc biệt. Ví dụ: Chỉ Có người mẹi là chủ thể của tội giết with mới ẻ quy ịnh tại điều 94 bột luật hình sực chỉc chỉ những người cóc vục vục mới là chủ caa ca cá các tdhtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmtmthththththness. . tuy nhiên, ối với người ồng phạm khác không phải là người thực hành trong một vụ mood ồng pHạm thì vấn ề ề thể ặc biệt không ặt ra ối vớ.
4. người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội phải là người có lỗi
lỗi là thái độ tâm lý của một người đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả của hành vi đó dưới hình thả
khoa học luật hình sự coi lỗi là một dấu hiệu thuộc mặt chủ quan của tội phạm. nếu một hành vi nguy hiểm cho xã hội không bị coi là có lỗi thì người có hành vi nguy hiểm choc xã hội không bị truy cứu trach nhiệm hình sự (không ủng ủng ếu tạu tạu t
tội pHạm lành vi có lỗi, tingh có lỗi là thirt tính cơ bản của tội pHạm, là cơ sở ể BUộC MộT hành vi đó gây ra. luật hình sự việt nam không chấp nhận hình thức buộc tội khách quan; tội phạm lành vi tổng hợp các yếu tố chủ quan và khách quan, các yếu tố này luật hình sự việt nam, nên trong điều 8 bộ luật hình sự khi ịnh nghĩa về tội pHạm đã nêu: “tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội… thực hiện một cach cố ý
hiện no, vấn đề lỗi trong luật hình sự việt nam có nhiều ý kiến khác nhau. Co ý kiến cho rằng lỗi không pHải là một ặc điểm riêng (Thuộc tính) của tội pHạm mà nà một yếu tố thuộc ặc điểm tanh nguy hiểm choc xã hội hội. quan điểm này cho rằng, khi nói Tynh nguy hiểm cho xã hội có thể hiểu đó là một ặc điểm của riêng hành vi khách quan của tội phạm, gây gây gây -gâp ược ược ệc ệc ệc luật hình sự bảo vệ. Đặc điểm này không phụ thuộc vào mặt chủ quan bên trong của tội phạm. nhưng nói ến tính nguy hiểm cho xã hội cũng có thể hiểu đó là một ặc điểm của một hành vi với ý ngha là thểng nhất giữa mặt kháchách -quan và mặt chủ/p>
có quan điểm khác cho rằng lỗi là thành phần cơ bản của mặt chủ quan. Trong mặt chủ quan, ngoài lỗi ra cònc ộng cơ mục đích tội phạm, các yếu tố xúc cảm, v.v .. lại có quan điểm khác cho rằng lỗi là thati ộộ tâm lý. thái độ tâm lý của con người là một thể thống nhất không tách rời giữa nhận thức, động cơ, mục đích, ý chí và cát. hơn nữa, ngoài cố ý và vô ý, ộng cơ, mục đích có ý nghĩa pháp lý rất quan trọng trong việc ịnh tội cũng như trong việh.phût quếnht vì vậy, lỗi chính là mặt chủ quan của tội phạm. khi người taii một người có lỗi trong thực hiện tội pHạm tức lài ến toàn bột mặt chủ quan của tội pHạm mà không tách rời nó với ộng cơ, mục đích phạm t.
theo khái niệm tội phạm ược quy ịnh tại điều 8 bộ luật hình sự thì hành vi phạm tội chỉ ược thực hiỺ chôn mὙ luật hình sự việt năm không thừa nhận hình thức lỗi thứ ba, nhưng trong một số công trình nghiên cứu của một ỿh cợ ố tác gi ý hoặc cố ý về hành vi, vô ý về hậu quả. Có Thể Trong Công tac nghiên cứu bản chất của các hình thức l, có thể ặt vấn ề ề một người thc hiện hành vi vừa cố ý lại vừa vôa vừa vừa vừa vừ ý ý ý vô vô vô v. ý vi phạm luật lệ giao thông (đèn ỏ ỏ nhưng vẫn vượt qua ngã tư) gây hậu quả nghiêm trọng làm chết người, nhưng việ.c này vì nếu cố ý gây chết người thì là phạm tội giết người rồi chứ không còn là vi phạm luật lệ giao thông gây hậu ỿt chn.
một người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội,nếu không có lỗi thì không bị coi là hành vi phạm tội. Bộ Luật Hình sự quy ịnh một sống Hợp không phải là tội phạm do người thực hiện hành vi nguy hi hi hi hi hi moc xã hội không có lỗi như: sự kiện bất ngờ (đi đi đ Ngoài ra, Tuy Bộ Luật Hình sự Không quy ịnh, nhưng về lý luận cũng như thực tiễn xét xử có một sống trường hợp tuy có hành vi gây thiệt hại ến lợi ích xã hộ Dan, nhưng cũng không bị coi là pHạm tội vì người thực hiện hành vi không có lỗi, như: tình trạng không thể khắc phục ưảu; bắt mệnh lệnh;rủi ro trong nghề nghiệp hoặc trong sản xuất.
5. khách thể của tội phạm
khách thể của tội phạm là các quan hệ xã hội bị xâm phạm mà các quan hệ xã hội đó được bộ luật hình sự bảo vệ.
Đây cũng là một đặc điểm mà thiếu nó thì không phải là tội phạm. Các quan hệ xã hội thì co -nhiều, do Chế ộ Chính trị, chế ộ kinh tế, nên văn Hóa, ‘quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp phap của tổ chức, tinh mạng, sức khỏe, danh dự, tự do, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân và nhưng lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủp.
hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau, nhưng tuyệt đại đa số cho rằng, khách thể của tội phạm là các quan hệ xã hội. tuy nhiên, có người cho rằng, quan hệ xã hội chỉ là khách thể chung, khách thể loại, còn khách thể trực tiếp không phải là quan hệ xã hội. sự lầm lẫn này, thể hiện ở một số sách báo pháp lý khi nói đến khách thể trực tiếp thường nhầm với đốing></tc.táp
khách thể là một yếu tố rất quan trọng của tội phạm; các hành vi xâm phạm đến các quan hệ xã hội không phải là khách thể của tội phạm thì không phải là tội phạm; hiểu rõ khách thể của tội pHạm giúp chung ta xác ịnh tính chất, mức ộộ nguy hiểm của hành vi pHạm tội, phân biệt tội phạm này với tội phạm khác.
6. các quy định về trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại
PHAPP NHâN THươNG MạI COR THể Sẽ PHảI CHịU TRCH NHIệM HìNH SựI VớI CÁC HànH VI VI PHạM TộI KHI THỏA MÉ CÁC đU KIệN SAU: (I) ượC THươC HIHH (ii) thực hiện vì lợi ích của pháp nhân thương mại; (iii) được thực hiện có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại; (iv) chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. hơn nữa, việc doanh nghiệp bị truy cứu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự đối với các cá nhân có liên quan.
trong 14 nhóm tội pHạm ược quy ịnh tại bộ lột hình sự, phap nhân thương mại chỉu trach nhiệm hình sự ối với 31 tội danh àc quy ịnh tại đi ềc. nhóm tội phạm về môi trường như tội buôn lậu, tội trốn thuế, tội thao tum thịng chứng khoán, tội trốn đeg bảo hiểm xã hội, bảo hiểm and tế, bảo hi hi hữu công nghiệp, tội gây ô nhiễm môi trường, tội đưa chất thải vào lãnh thổ việt nam, … tuy nhiên luật sửa đổi bổi sung bộ luật hình sự năm 2017 đã bổ sung thêm 2 tội danh mà doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm hình its. cụ thể doanh nghiệp pHải chịu trach nhiệm hình sự vềi pHạm quy ịnh tại một trong cac điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 200, 203, 209, 210, 211, 213 2015
ối với các hành vi pHạm tội ược quy ịnh tại bộ lột này, phap động có thời hạn lên đến 03 năm; hoặc (iii) đình chỉ hoạt động vĩnh viễn. Kèm Theo Hình Phạt Chynh, Doanh Nghiệp Phạm tội cònc có thể bị ap dụng một hoặc một số hình pHạt bổ Sung khác gồm (i) cấm kinh doanh, cấm hoạt ộng trong trong một sốt sốt; và/hoặc (ii) cấm huy động vốn; và /hoặc (iii) phạt tiền, khi không áp dụng là hình phạt chính.
tuy nhiên, bộ luật cũng quy ịnh vềc vệc khoan hồng ối với doanh nghiệp trường hợp tích cực hợp tac với cơ quan trachiệm trong HIV PHÁT HIHHN PHIM SửA CHữA phục hậu quả xảy ra.
luật sư Đỗ anh tú và nhóm luật sư, chuyên gia hình sự tại công ty luật tnhh dnp cung cấp thông tin và bình luận các vụ việc, vᬻh án
công ty luật tnhh dnp ./.
